خبرنامه­ی شماره­ی 2:

داروهای آنتی پلاکت جدید: تیکاگرلر (Ticagrelor)

مقدمه:

داروهای آنتی پلاکت متعددی در پیشگیری و درمان بیماران با بیماری­های آترواسکلروزیس همچون سکته ی قلبی و مغزی استفاده می شوند. آسپرین یکی از قدیمی ترین و پرکاربردترین این داروها می­باشد. اما در سال های اخیر، داروهای آنتی پلاکت دیگری نیز به منظور استفاده در این بیماران معرفی شده و استفاده می شوند. یکی از این داروها "تیکاگرلر" می باشد.

مکانیسم عمل:

این دارو که یک آنتی پلاکت جدید می­باشد همانند داروهای دسته­ی Thienopuridine همچون کلوپیدوگرل و پراسوگرل از طریق مهار P2Y12 باعث مهار تجمع پلاکتی شده، اما برخلاف داروهای این دسته، این دارو به شکل prodrug یا پیش دارو نبوده و بنابراین نیازی به فعال شدن ندارد و به همین دلیل دارای شروع اثر سریعتری نسبت به کلوپیدوگرل و پراسوگرل می­باشد. از طرف دیگر با توجه به اینکه  فعالیت آنزیم فعال کننده­ی داروهای آنتی­پلاکت دیگر همچون کلوپیدوگرل و پراسوگرل در بیماران مختلف متفاوت می باشد، فعالیت این آنزیم می تواند به صورت غیرمستقیم بر میزان تولید فرم فعال این دو دارو اثرگذار باشد در حالیکه چنین مشکلی در مورد تیکاگرلر مطرح نمی­باشد. لذا به نظر می­رسد تیکاگرلر داروی آنتی­پلاکت قویتر و موثرتری نسبت به داروهای ذکر شده در جلوگیری از حوادث قلبی-عروقی باشد.

موارد مصرف:

تیکاگرلر معمولاً بعد از سندرم­های حاد کرونری: Acute coronary syndrome (ACS) (چه با افزایش ST باشند یا نباشند) در ترکیب با آسپرین استفاده می­شود. دوز اولیه (Loading dose ) این دارو 180 میلی گرم بوده و دوز نگهدارنده­ی آن که 90 میلی گرم دو بار در روز بوده بلافاصه 12 ساعت بعد از دوز سرشار کننده­ی آن استفاده می شود. این دارو در بيماران ACS حداقل تا 12 ماه در ترکیب با 70-100 میلی گرم آسپرین روزانه استفاده می­شود. پس از یکسال­، در صورت ادامه­ی نیاز به درمان با نظر پزشک معالج، دوز دارو به 60 میلی گرم دو باردر روز کاهش می یابد.

در صورت stent گذاری نیز پیشنهاد می­شود تا از این دارو به مدت حداقل  یکسال بعد از جایگذاری Stent استفاده شود. پس از یکسال نیز با درنظر گرفتن شرایط بیماراز نظر ریسک ایجاد ترومبوز یا خونریزی، پزشک در مورد ادامه ی درمان با تیگارلر در ترکیب با آسپرین تصمیم گیری می­کند. در بیمارانی که دارای stent های دارویی هستند، اگر بیمار دچار خونریزی فعال باشد یا در ریسک بالای خونریزی باشد ممکن است پس از شش ماه درمان، پزشک اقدام به قطع تیکاگرلرکند.

اگر بیماری تحت درمان با کلوپیدوگرل به عنوان آنتی پلاکت بوده و پزشک تصمیم به جایگزینی کلوپیدوگرل با تیکاگرلر داشته باشد، 24 ساعت بعد از آخرین دوز کلوپیدوگرل، تیکاگرلر با دوز 90 میلی گرم هر 12 ساعت می­تواند شروع ­شود. برعکس در بیمارانی که تحت درمان با تیکاگرلر بوده و لازم است به هر دلیلی داروی آنها به کلوپیدوگرل تغییر پیدا کند، کلوپیدوگرل 12 ساعت پس از آخرین دوز تیکاگرلر شروع می شود. در این بیماران لازم است علاوه بر دوز نگهدارنده 75 میلی گرم در روز، یک دوز سرشار کننده 600 میلی گرم از کلوپیدوگرل نیز در ابتدا استفاده شود.

مطالعه موجود نشان داده­اند که استفاده از تیکاگرلر بلافاصله پس از ACS باعث مهار پلاکتی بهتری نسبت به کلوپیدوگرل می­­شود اما پس از مرحله ی حاد، در طولانی مدت ممکن است با افزایش ریسک خونریزی همراه باشد. بنابراین برخی از پزشکان پس از مرحله ی حاد ACS با توجه به ریسک خونریزی بیمار ممکن است اقدام به قطع تیکاگرلر و جایگزینی آن با داروی آنتی پلاکت دیگری همچون کلوپیدوگرل کنند.

مصرف در اختلال عملکرد کبدی و کلیوی:

تیکاگرلر در بیماران با نارسایی کلیه نیازی به تعدیل دوز نداشته اما با توجه به دفع کبدی آن، در بیماران با هرگونه نارسایی کبدی نیازمند تعدیل دوز است و باید با احتیاط مصرف شود.

مصرف در شرایط خاص:

 در بیمارانی که کاندید CABG اورژانسی هستند، تیکاگرلر باید 5 روز قبل از عمل جراحی قطع شود. همچنین این دارو در بیمارانی که سابقه ی برادی آریتمی همچون بلوک دهلیزی – بطنی ( AV block) درجه ی 2 و3 دارند، سندرم بیماری سینوس (SSS) یا بیمارانی که داروهای کاهنده ی ضربان قلب می گیرند (مانند بتابلوکر ها و بلاک کننده های کانال­های کلسیمی غیردی-هیدروپیریدینی) باید با احتیاط مصرف شود.

این دارو همچنین به صورت همزمان با داروهایی که مهارکننده ی قوی آنزیم Cyp-3A4 هستند (همچون کتوکونازول، کلاریترومایسین، ایتراکونازول و ...) منع مصرف دارد.

اشکال دارویی:

تیکاگرلر به شکل قرص های 60 و 90 میلی گرمی با برند معروف Brilinta در دسترس می­باشد.